در فضای وب گشتی بزنید می بینید سایت های مختلفی در مورد حسابداری موجودی مواد و کالا صحبت کردند که هر کدام نکات خوب و اشتباهی زیادی دارند که برای خیلی از کاربران گنگ بوده است.
موجودی کالا چیست؟
شرکت های بازرگانی که اقدام به خرید و فروش محصولی می کنند، محصول نهایی را برای فروش در جایی نگهداری می کنند که به آن انبار میگویند ما در ترازنامه سرفصلی داریم تحت عنوان " موجودی مواد و کالا " که اسناد مربوط به خرید و ورودی ها و خروجی های اجناس و کالا ها را در این سرفصل وارد می نماییم، البته ناگفته نماند که در حساب موجودی مواد و کالا مقدار ریالی را می توانیم وارد نماییم در واقع در تراز نامه حسابداری همه ی سرفصل ها از جمله حساب موجودی مواد و کالا، سپرده ارزی و ... بصورت ریالی می توان در ترازنامه منعکس کرد و آمار تعدادی، در سیستمی تحت عنوان زیر سیستم انبار مشخص می باشد در واقع، رد ورود و خروج کالا و رفت و برگشت و جابجایی کالا بصورت گزارش تعدادی در این سیستم قابل رویت می باشد، یعنی اگر بخواهیم بدانیم از یک جنس و کالا چه تعداد داریم یا چه تعداد خارج کردیم و ... باید از سیستم انبار استفاده نماییم و ماژول سیستم حسابداری این قابلیت را به هیچ وجه ندارد.
انبار
فضای نگهداری اجناس که تحت کنترل شرکت می باشد انبار تلقی می گردد، در انبار یک انبار دار و یک حسابدار انبار وجود دارد، که حتما باید انبار دار و حسابدار انبار از هم مجزا باشد، یعنی یک نفر نمی تواند و اجازه ندارد هم انبار دار باشد هم حسابدار انبار و برای محصولی که از انبار خارج می شود هم جنس را جابجا کند و هم سند صادر نماید.، که گر چنین رویه ای جاری نگردد امکان خروج جنس بدون سند حسابداری وجود دارد و فقط با انبار گردانی می شود مغایرت ها را مشخص نمود شایان بذکر است اگر سیستم انبار دقیقی داشته باشیم مسلمآ کنترل موجودی ها تحت نظر خواهد بود.
روش های خروج انبار
در سیستم حسابداری روش هایی وجود دارد برای ورود خروج از انبار و تبدیل کردن این موجودی تعدادی به ریالی، روش های مرسوم که دانشجوها در دانشگاه ها حتما شنیده اند روش fifo ، lifo و میانگین موزون می باشد.
FIFO
همان اولین خروجی ازاولین ورودی می باش،( برای اندازه گیری موجودی انبار از این روش استفاده می شود ) مثال: تصور کنید شما یک مغازه لبنیات دارید، امروز برای شما یک مقدار شیر و ماست آمده، اولین کاری که فروشنده انجام می د هد شیر و ماست های قدیمی تر را از قفسه خارج می کند و محصولات تازه تر در انتهای قفسه قرار می دهد و شیر و ماست های قدیمی تر را که تارخ انقضای آن نزدیک تر میباشد را در جلوی قفسه میچینید برای اینکه وقتی مشتری می آید از محصولات جلو تر استفاده کند که تاریخ انقضای آن منقضی نشود، بنابر این اولین خروجی از کجا اتفاق می افتد؟ از اولین ورودی ها، روش فای فو بیشتر در صنعت دارو و صنایع غذایی مورد استفاده قرار میگیرد.
LIFO
در لایفو قضیه برعکس fifo می باشد، تصور کنید شما آهن فروشی دارید مقدار زیادی تیر آهن دارید و مدام خرید می کنید و تیر آهن ها را روی هم ریخته اید اگر مشتری از شما تیرآهن بخواهد برای شما مقدور نیست که تیر آهن از زیر برداشته و به مشتری بدهید پس از همان قسمت بالا خارج می کنید و می فروشید؛ بنابراین روش لای فو : اولین خروجی از آخرین ورودی میباشد.
روش میانگین موزون متحرک
برای قیمت انبار، خریدهای اول دوره به علاوه خریدهای طی دوره که می شود خرید پایان دوره، تقسیم بر تعداد که ارزش واحد محصول به صورت میانگین به دست می آید.
میانگین قیمت محصول موجودی کالا = تعداد / خریدهای فعلی + خریدهای قبلی
NIFO
روش نایفو یعنی ولین صادره از اولین ورودی بعدی یعنی اگر الان بخواهیم بخریم چند بخرم به همان قیمت می فروشم.
HIFO
روش هایفو یعنی اولین صادره از بیشترین قیمتی که خریده ایم در این روش سود حتی از لایفو هم کمتر است .
DVLIFO
روش دی وی لایفو مبتنی بر شاخص های قیمت - موجودی در شاخص های قیمت که از بانک مرکزی می می باشد.
به غیراز روش های اعلام شده روش های دیگری هم هست به نام روش شناسایی ویژه، روش موجودی پایه ، روش خرده فروشی و ... که تمامی روش ها بستگی فعالیت صنعت دارد گفتنی است در دنیا بیش از 150 روش وجود دارد که کمتر از 15 روش در کشور ما استفاده می گردد و 90 درصد روش های مورد استفاده فایفو و میانگین می باشد.
